In de komende weken blogt
onderzoekstagiair Roos Spitteler, die de data van het onderzoek ook gebruikt
voor haar scriptie, regelmatig over de bevindingen van het onderzoek. Omdat ze
niet de data over alle 30 bedrijven gebruikt, er ontbreken er nog 2, zijn dit
tevens voorlopige bevindingen van het onderzoeksproject. Dit is deel 4 in de
serie voorlopige bevindingen.
Naast opvolging in de media, waar
het in de vorige blogs over ging, is ook bekeken wat de journalistieke
behandeling van het persbericht is. De journalistieke behandeling is op drie
manieren onderzocht, die ik in deze blogpost graag wil toelichten.
Allereerst is gekeken naar de
manier van opvolging. Er wordt bekeken hoeveel overeenstemming er is tussen het
persbericht en het nieuwsbericht en hoeveel een journalist eraan heeft
gesleuteld. De variabele is gemeten op 5 niveaus:
1. Het
nieuwsbericht is precies hetzelfde als het persbericht: volledige
overeenkomstigheid.
2. Het
nieuwsbericht bevat geen andere informatie dan het persbericht, geen andere
bronnen en vertoont aanwijsbare tekstuele overeenkomsten.
3. Het
nieuwsbericht bevat geen andere informatie of andere bronnen dan het
persbericht, maar bevat niet of nauwelijks dezelfde zegswijzen en zinnen en
lijkt dus compleet herschreven.
4. Zelf harde
nieuwsfeiten en/of context/analyse toegevoegd. In het mediabericht worden ook andere
nieuwsgegevens/nieuwsfeiten genoemd dan in het persbericht staan vermeld.
5. Aanleiding
eigen bericht: het persbericht gaf aanleiding voor een eigen journalistieke
productie door middel van kritische evaluaties, reportage-elementen en/of
substantiële interviews.
Categorie 1 kwam niet voor in mijn data. Dit
is dus goed nieuws: persberichten worden nooit één op één gekopieerd. Ook
nieuwsberichten met grote tekstuele overeenkomsten kwamen relatief weinig voor
(3,7%), evenals berichten die waren herschreven (18,2%). Veruit de meeste
berichten kregen waarde 4: het toevoegen van feiten/een analyse/ duiding
(48,9%). Hierbij moet wel worden opgemerkt dat het ook kan gaan om slechts één
zin aan informatie die is toegevoegd, dus er kan niet te vroeg worden gejuicht.
Ook gaf een persbericht relatief vaak aanleiding voor een eigen journalistiek productie: in 29,2% van de nieuwsberichten.
Ook gaf een persbericht relatief vaak aanleiding voor een eigen journalistiek productie: in 29,2% van de nieuwsberichten.
Brongebruik
In deze studie wordt het persbericht als bron
voor het nieuwsbericht gezien. Ook is er bekeken welke andere bronnen er zijn
aangehaald in het bericht. Met andere bronnen wordt eenieder van buiten de
organisatie bedoeld. Journalistieke kwaliteit is ook een kwestie van bronnen. Er
moet een gebalanceerd verhaal worden verteld en feiten behoren zorgvuldig te
worden gecheckt. Het zou daarmee voor de journalistieke kwaliteit van het
nieuwsbericht goed zijn, wanneer er verschillende bronnen aan het woord komen. Gemiddeld
worden er 0,97 (SD=1,46) andere bronnen aangehaald. Wanneer er een andere bron
wordt aangehaald, is dit meestal één bron (22,3%). Aan de ene kant lijkt dit
gemiddelde laag. Aan de andere kant: bij ongeveer de helft van de berichten
wordt van tenminste één andere bron melding gemaakt (uiteraard bestaat er de mogelijkheid dat journalisten wel andere bronnen gebruiken, maar dit niet melden in het uiteindelijke nieuwsbericht).
Ook komt het regelmatig voor dat het een nieuwsbericht betreft waarin het bedrijf het onderwerp van het bericht is: bijvoorbeeld naar aanleiding van jaarcijfers. Het aanhalen van andere bronnen, buiten de organisatie, zou dan niet veel toevoegen. In deze berichten staan openbaar gemaakte gegevens (vaak jaar- of kwartaalcijfers) centraal.
Lengte van het bericht
Tot slot lijkt lengte van het nieuwsbericht
een indicator voor journalistieke aandacht. Immers, hoe langer een bericht is,
hoe meer ruimte er is voor duiding en analyse. Eerder onderzoek laat zien dat
hoe nieuwswaardiger een gebeurtenis is, hoe meer tekst er aan de gebeurtenis
wordt besteed (Schwarz, 2006). De nieuwswaardigheid zorgt er namelijk voor dat
journalisten deze gebeurtenis meer prioriteit geven. Gemiddeld is een
nieuwsbericht 322,52
(SD=251,54) woorden lang.
Of de lengte van een bericht daadwerkelijk de
journalistieke aandacht meet is een discussiepunt. De persberichten zijn
namelijk significant langer dan de nieuwsberichten. Het zou dus ook kunnen dat
de journalist meer aandacht aan een bericht besteed wanneer hij het nieuws
terug brengt tot de essentie. Het bericht samenvatten zou dan ook juist goed
zijn voor de journalistieke kwaliteit. Ik ben benieuwd hoe anderen hierover
denken.
Volgende keer ga ik in op de factoren die de
journalistieke behandeling van het persbericht beïnvloeden.
Roos Spitteler
ps: enkele berichten van Roos die eerder op de blog stonden, zijn verwijderd omdat de daarin vermelde conclusies deels berusten op een analysefout. (09012014 - PS)