"Onderzoek"
Op Nu.nl (maar het had evengoed het AD of Volkskrant.nl kunnen zijn) las ik vanavond een bericht dat meldt dat 8 op de 10 vrouwen hun vakantiekiekjes bewerken om minder dik te lijken. Het bericht staat vol met meer statistiekjes met de zelfde strekking. Informatie over het onderzoek is er niet te vinden, behalve dat NU naar de Daily Mail verwijst als bron. Ook daar wordt de nieuwsgierige lezer niets wijzer over het onderzoek waarop deze cijfers gebaseerd zijn, maar we vinden wel de bron van het onderzoek. Althans, het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van een firma met de naam Forza Supplements. Even googlen en we komen er achter dat deze firma dieetpillen aan de man brengt.
Geen 'onderzoek' maar 'marketing' dus. En dat laatste is ze goed gelukt, gezien het dagelijks bereik van NU.nl en de Daily Mail.
Nieuwswaarde
Waarom vinden we toch steeds dit soort berichten op serieuze journalistieke nieuwssites (en in kranten en journalistieke tv-rubrieken)? Uit ons onderzoek en dat van anderen (hier en hier, paywalls) kunnen we een hele rij factoren destilleren die een rol zouden kunnen spelen:
- Het is een verrassend 'feit';
- Het zou een aanzienlijk deel van de bevolking (strandvakantie minnende dames) kunnen aanspreken;
- Er was weinig nieuws met meer nieuwswaarde en we hadden nog iets nodig;
- Het levert veel hits op (scorebordjournalistiek);
- Het woordje 'onderzoek' geeft de suggestie van feitelijkheid.
- Ben ik er nog een vergeten?
Als we dit rijtje afgaan en gaan er bovendien vanuit dat nieuwsmedia zich in enige mate gebonden voelen aan journalistieke waarden zoals feitelijkheid, betrouwbaarheid e.d, dan moet de conclusie luiden dat er geen sprake is van betrouwbare en dus van relevante (voor wie dan ook) informatie en is (een variant op) factor nummer 4 de enige drijfveer die ik kan bedenken.
'Niet serieus, dus niet erg'?
Andere bloggers zijn heel goed in het uitpluizen van de feitelijkheid van nieuwsberichten en horen bij navraag bij journalisten over rammelende feitelijkheid vaak iets als 'ach, het was bedoelt als luchtig stukje en dan is feitelijkheid niet zo erg'.
En oh ja, het is eind juli, dus vakantie en dan 'mag' komkommernieuws. In meer wetenschappelijke termen betekent dat 'onderbezetting' en/of weinig hard (agenda-) nieuws. Maar is er dan niets te vinden wat wel waar en relevant is?
Schaden van journalistiek merk
Ik ben geen zwartkijker zoals Nick Davies in zijn Flat Earth News wel overkomt (al ken ik hem ook als een optimist). Maar wat dit soort producties betreft vraag ik met toch af wat ze opleveren. Hoe wegen journalisten en eindredacteuren dit soort scorebordgeklets (journalistiek kun je het niet noemen) af tegen de schade die zulke berichten opleveren voor hun journalistieke merk? Dat is toch uiteindelijk de vraag die ik graag beantwoord zou willen zien. Hele en halve pogingen daartoe zijn van harte welkom.
ps: In ons onderzoek naar factoren die persberichten van grote Nederlandse bedrijven meer kans geven op media-aandacht was het gebruik van 'onzinonderzoek' een van de factoren die geen relevante bijdrage aan die kans opleveren. Maar dat wil niet zeggen dat het nooit gebeurt, blijkt.
ps: In ons onderzoek naar factoren die persberichten van grote Nederlandse bedrijven meer kans geven op media-aandacht was het gebruik van 'onzinonderzoek' een van de factoren die geen relevante bijdrage aan die kans opleveren. Maar dat wil niet zeggen dat het nooit gebeurt, blijkt.
Pytrik Schafraad